مراجعه به دندانپزشکی برای بسیاری از افراد با ترس از درد همراه است. استفاده از آمپول بی‌حسی یکی از مؤثرترین روش‌های کاهش درد در دندانپزشکی محسوب می‌شود. این آمپول‌ها با بی‌حس کردن اعصاب محل درمان، احساس درد را کاملاً از بین می‌برند.
به لطف این بی‌حسی موضعی، دندانپزشک می‌تواند با دقت و آرامش، بدون اینکه بیمار دچار استرس یا ناراحتی شود، درمان‌های مختلفی مانند: پر کردن، عصب کشی یا جراحی را انجام دهد. بی‌حسی موضعی تحولی بزرگ در دندانپزشکی ایجاد کرده است. تزریق آمپول بی‌حسی علاوه بر اینکه درمان‌های دندانپزشکی را قابل تحمل‌تر کرده، اعتماد بیماران را نیز افزایش داده است.
در این سری از مقالات کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج قصد داریم در خصوص عملکرد آمپول بی‌حسی دندان، انواع آن، مدت اثر، عوارض احتمالی و نکات مهم استفاده از آن بپردازیم. مانند همیشه مهمان مقاله ما باشید تا در خصوص این موضوع جذاب بیشتر بدانید.
آمپول بی‌حسی دندان چیست؟ بررسی نقش بی‌حسی در کاهش درد دندانپزشکی
آمپول بی‌حسی دندان یکی از پرکاربردترین روش‌های کاهش درد در دندانپزشکی است. این آمپول با مسدود کردن سیگنال‌های عصبی در ناحیه درمان، باعث عدم انتقال پیام درد به مغز می‌شود. زمانی‌که سیگنال درد به مغز نرسد، فرد هیچگونه ناراحتی یا درد را احساس نخواهد کرد. بی حسی دندان سبب افزایش آرامش بیماران و تسهیل انجام درمان‌هایی مانند: کشیدن دندان، عصب‌کشی و کاشت دندان می‌شود.
عملکرد بی‌حسی دندان به‌گونه‌ای است که تأثیر مستقیمی روی فیبرهای عصبی می‌گذارد. بی‌حس‌کننده‌های موضعی با جلوگیری از ورود یون سدیم به داخل سلول‌های عصبی، مانع از تولید و انتقال پیام درد می‌شوند. به همین دلیل، در زمان تزریق، فقط ناحیه مورد نظر بی‌حس شده و سایر نواحی دهان عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کنند.
ترکیبات اصلی آمپول بی‌حسی دندان شامل داروهایی مانند: لیدوکائین، آرتیکائین و اپی‌نفرین است. لیدوکائین و آرتیکائین نقش اصلی در مهار پیام‌های عصبی دارند. اپی‌نفرین باعث انقباض عروق شده و مدت زمان اثر دارو را افزایش می‌دهد. این ترکیب‌ها باعث شده‌اند تا آمپول بی حسی دندان در درمان‌های پیچیده مانند کاشت دندان و حتی جراحی‌های لثه نقش حیاتی داشته باشد.
آشنایی با انواع بی حسی‌های دندان؛ بی‌حسی موضعی و بلوکی
انواع آمپول بی‌حسی دندان برای شرایط و درمانی‌های مختلف دندانپزشکی استفاده می‌شوند. انتخاب نوع دارو به شدت درد، ناحیه درمان و مدت زمان موردنیاز برای بی‌حسی بستگی دارد. در دندانپزشکی دو نوع اصلی بی‌حسی شامل: بی‌حسی موضعی (Local Anesthesia) و بی‌حسی بلاک یا بلوکی (Block Anesthesia) استفاده می‌شود که هرکدام ویژگی خاص خود را دارند.
·بی‌حسی موضعی (Local Anesthesia)
برای درمان‌هایی مانند پر کردن دندان، کشیدن دندان ساده و ترمیم‌های سطحی استفاده می‌شود. در بی‌حسی موضعی، فقط یک ناحیه کوچک اطراف دندان بی‌حس می‌شود. لیدوکائین و آرتیکائین از رایج‌ترین داروهای بی حسی در این دسته هستند.
·بی‌حسی بلاک یا بلوکی (Block Anesthesia)
این نوع بی‌حسی برای درمان‌های پیچیده‌تر مانند: عصب کشی دندان و جراحی‌های ایمپلنت به‌کار می‌رود. در روش بی‌حسی بلاک یا بلوکی، کل شاخه‌های عصبی بی‌حس می‌شود. به همین دلیل، عملکرد عصبی ناحیه وسیع‌تری از دهان غیر فعال می‌شود. بی‌حسی بلاک یا بلوکی برای بی‌حسی دندان فک پایین (فک پایین دارای ریشه‌های عصبی بیشتری است) بسیار مؤثر است.
نکته: انتخاب نهایی نوع عصب کشی با توجه به نوع درمان و وضعیت سلامتی بیمار انجام می‌شود.
رایج‌ترین انواع بی حسی دندان؛ محل تاثیر و کاربرد
انواع آمپول بی‌حسی دندان در به حداقل رساندن درد و دستیابی به درمان موفق نقش مهمی دارد. دندانپزشک براساس نوع درمان، بهترین بی حس کننده دندان را انتخاب می‌کند. برای آشنایی بیشتر شما در ادامه به تعدادی از رایج‌ترین بی حسی دندان اشاره می‌کنیم.
|
رایج‌ترین آمپول بی‌حسی دندان |
||||
| نوع ماده بی‌حسی | نام دارویی رایج | محل تأثیر | مدت زمان اثر |
کاربرد دندانپزشکی |
| لیدوکائین (Lidocaine) | لیدوکائین ۲٪ با اپی نفرین | اعصاب محیطی (موضعی و تزریقی) | ۶۰ تا ۹۰ دقیقه | درمان پوسیدگی، جراحی‌های ساده، عصب‌کشی |
| آرتیکائین (Articaine) | آرتیکائین ۴٪ با اپی نفرین | نفوذ به بافت استخوانی بالا | ۷۵ تا ۹۰ دقیقه | کاشت ایمپلنت، جراحی‌های دندان عقل، جراحی فک |
| پریلوکائین (Prilocaine) | پریلوکائین ۳٪ یا با فلیپرسین | موضعی و عمیق (نفوذ کمتر به عروق خونی) | ۶۰ تا ۹۰ دقیقه | گزینه مناسب برای بیماران قلبی و حساس به اپی‌نفرین |
| بوپی‌واکائین (Bupivacaine) | بوپی‌واکائین ۰.۵٪ با اپی‌نفرین | طولانی‌مدت، عمقی و وسیع | ۲ تا ۴ ساعت | جراحی‌های گسترده، کاشت چندگانه، بیماران با آستانه درد پایین |
| مپیوواکائین (Mepivacaine) | مپیوواکائین ۳٪ بدون اپی‌نفرین | اثر سریع، نفوذ سطحی و متوسط | ۳۰ تا ۶۰ دقیقه | ترمیم دندان‌های کودکان، درمان‌های کوتاه مدت |
نکته: برای بی حسی طولانی مدت در درمان‌های پیچیده دندانپزشکی از آرتیکائین استفاده می‌شود. نتایج مطالعه‌ای در مجله Journal of Dental Research نشان داده است که آرتیکائین در مقایسه با لیدوکائین، اثربخشی سریع‌تری در بی‌حسی فک پایین دارد.
نحوه عملکرد آمپول بی‌حسی؛ بی‌حس شدن عصب‌ها چگونه اتفاق می‌افتد؟
در طی مراحل درمان، دندانپزشک با استفاده از سوزن بسیار ظریف، آمپول بی‌حسی را در نزدیکی عصب دندانی یا اطراف بافت هدف تزریق می‌کند. ناحیه تزریق بی حسی بستگی به محل درمان دارد. برای مثال، برای پر کردن دندان بدون عصب کشی، بی‌حسی معمولاً در اطراف دندان تزریق می‌شود.
داروی بی‌حسی از طریق بافت‌ها به داخل فک نفوذ کرده و به پایانه‌های عصبی می‌رسد. در پایانه‌های عصبی جلوی انتقال پیام درد را می‌گیرد. این اثر به صورت موضعی بوده و سایر قسمت‌های بدن تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. برای تزریق دقیق، مهارت دندانپزشک بسیار اهمیت دارد.
انواع آمپول بی حسی دندان هرکدام دارای قدرت نفوذ و مدت زمان متفاوت هستند. به همین دلیل، دندانپزشک باتجربه براساس میزان درد، محل درمان و نیاز بیمار، نوع مناسب بی حسی دندان را انتخاب می‌کند تا تجربه‌ای راحت برای درمان ایجاد شود.
مدت زمان اثر آمپول بی‌حسی؛ چند ساعت پس از تزریق درد از بین می‌رود؟
مدت زمان اثر آمپول دندانپزشکی به نوع دارو، محل تزریق و پاسخ بدن بیمار بستگی دارد. معمولاً بی‌حسی بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت فعال باقی می‌ماند. در بعضی موارد، احساس بی‌حسی تا ۳ الی ۵ ساعت هم ادامه دارد.
برای درمان‌هایی مانند کشیدن دندان عفونی، گاهی از ترکیب داروهای مختلف برای افزایش مدت اثر استفاده می‌شود. همچنین اگر ناحیه درمان عمیق‌تر باشد، بی حسی بلوکی که ماندگاری بیشتری دارد؛ انتخاب می‌شود. بهترین بی حس کننده دندان باید اثربخشی بالا، ماندگاری مناسب و عوارض کم داشته باشد. در حال حاضر، آرتیکائین به دلیل پایداری بالا و تأثیر سریع، انتخاب اول بسیاری از دندانپزشکان در درمان‌های حساس و پیچیده است.
عوارض آمپول بی‌حسی دندان؛ بررسی واکنش‌های معمول و هشدارهای مهم
استفاده از بی حس کننده دندان در اکثر موارد ایمن است؛ اما در برخی بیماران، ممکن است واکنش‌های آلرژیک یا عصبی ایجاد شود. برای مثال هنگام عصب کشی دندان کودکان، به دلیل احتمال واکنش‌های آلرژیک، باید دوز دارو با دقت بیشتری تنظیم شود. استفاده صحیح از بی حس کننده دندان در کنار نظارت پزشک، احتمال عارضه را کاهش می‌دهد.
شایع‌ترین عوارض آمپول بی‌حسی دندان شامل موارد زیر است:
- بی‌حسی طولانی‌تر از حد معمول
- سردرد یا سرگیجه موقت
- تورم یا التهاب در محل تزریق
- افزایش ضربان قلب (در صورت وجود اپی‌نفرین)
- واکنش‌های آلرژیک پوستی یا تنفسی
نکته: در صورت سابقه آلرژی دارویی یا بیماری قلبی، حتماً پیش از تزریق با دندانپزشک مشورت شود. طبق گزارش انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، بی‌حسی‌های حاوی اپی‌نفرین در بیماران قلبی باید با احتیاط و دوز کم مصرف شوند.
بی‌حسی دندان در دوران بارداری؛ نکات ایمنی و محدودیت‌های استفاده
در دوران بارداری، استفاده از آمپول بی حسی دندان باید با احتیاط بیشتری صورت گیرد. نوع دارو، زمان بارداری و وضعیت سلامت مادر باید حتماً در نظر گرفته شود. برخی بی‌حس‌کننده‌ها ایمن‌تر هستند و به جنین آسیبی نمی‌رسانند.
برای درمان‌هایی مانند عصب کشی دندان در بارداری، اغلب از لیدوکائین استفاده می‌شود که ایمنی بیشتری نسبت به سایر داروها دارد. تزریق باید توسط پزشک آگاه به شرایط بارداری انجام شود. در کل، در سه ماهه اول و سوم بارداری، باید از انجام درمان‌های غیرضروری پرهیز شود. در صورتی که انجام بی حسی دندان اجتناب ناپذیر باشد، دوز کم و داروی مناسب انتخاب می‌شود.
ترس از تزریق بی‌حسی؛ راهکارهایی برای کاهش اضطراب در بیماران
بسیاری از بیماران از سوزن یا تزریق آمپول بی حسی دندان دچار اضطراب شدید می‌شوند. این اضطراب ممکن است منجر به امتناع از درمان یا استرس شدید در حین درمان شود. خوشبختانه راهکارهای مؤثری برای غلبه بر این ترس وجود دارد.
موثرترین راهکارها برای کاهش اضطراب در بیماران شامل موارد زیر است:
- استفاده از ژل بی‌حسی موضعی پیش از تزریق
- گفتگو با دندانپزشک درباره نگرانی‌ها
- تنفس عمیق و آرام در حین درمان
نکته: انتخاب دندانپزشکی که با آرامش و حوصله به بیمار توجه کند، تأثیر چشمگیری در کاهش ترس از بی‌حسی دندان دارد.
کلینیک دندانپزشکی تاج؛ درمانی بدون درد در محیطی حرفه‌ای
در کلینیک دندانپزشکی تاج، تمامی درمان‌ها با هدف ارائه تجربه‌ای بدون درد و اضطراب انجام می‌شوند. دندانپزشکان عمومی و متخصص این مجموعه، با استفاده از بهترین بی حس کننده دندان، درمان‌هایی مانند: کاشت دندان، عصب کشی دندان و جراحی‌های پیچیده را بدون درد اجرا می‌کنند.
در این کلینیک شبانه‌روزی، خدمات اورژانسی نیز ارائه می‌شود. اگر با درد شدید دندان مواجه شدید و به درمان فوری نیاز داشتید، می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز به کلینیک تاج مراجعه کرده و از جدیدترین تکنولوژی‌های بی‌حسی دندان بهره ببرید
آدرس کلینیک تاج: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش ( چهار راه ایرانپارس) طبقه فوقانی بانک سپه
آدرس اینستاگرام تاج: https://instagram.com/dentaj_clinic
کلام آخر؛ آنچه درباره آمپول بی‌حسی دندان باید بدانید
برای داشتن تجربه‌ای بدون درد در دندانپزشکی، شناخت عملکرد آمپول بی حسی دندان اهمیت زیادی دارد. بی حسی موضعی تا بی‌حسی بلوکی، هرکدام کاربرد خاص خود را دارند و بسته به شرایط، نوع مناسب توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود.
با انتخاب کلینیک مناسب و مشورت با دندانپزشک حرفه‌ای، می‌توان از عوارض جانبی جلوگیری کرده و درمان‌هایی مانند کاشت دندان، عصب کشی دندان یا پر کردن دندان بدون عصب کشی را با خیالی آسوده انجام داد.
سوالات متداول در رابطه با آمپول بی حسی دندان
1-آیا بی‌حسی دندان باعث از بین رفتن کامل درد می‌شود؟
بله؛ در صورتی که دارو به‌درستی تزریق شود، پیام‌های درد به مغز نمی‌رسند و بی‌حسی دندان باعث از بین رفتن کامل درد می‌شود.
2-مدت زمان اثر آمپول بی حسی برای دندان چقدر است؟
مدت زمان اثر آمپول بی حسی برای دندان بین ۳۰ دقیقه تا چند ساعت، بسته به نوع دارو است.
3-آیا امکان بی حسی کامل در فک پایین دهان وجود دارد؟
بله؛ با بی‌حسی بلوکی می‌توان کل فک پایین را بی‌حس کرد.
4-چرا برخی افراد بعد از تزریق بی حسی دندان دچار تپش قلب می‌شوند؟
وجود اپی‌نفرین در داروی بی حسی باعث تحریک قلب می‌شود.
5-آیا بی‌حسی دندان در کودکان ایمن است؟
بله؛ در صورت تنظیم دقیق دوز و انتخاب داروی مناسب بی‌حسی در کودکان ایمن است.
