آمالگام دندان به عنوان یکی از قدیمیترین مواد پرکننده بیش از یک قرن است که برای درمان پوسیدگی دندانها مورد استفاده قرار میگیرد. آمالگام ترکیبی از فلزاتی مانند: جیوه، نقره، قلع و مس بوده و به دلیل دوام بالا، سالها به عنوان گزینهای مطمئن برای ترمیم دندانهای عقب انتخاب شده است. بسیاری از بزرگسالانی که در دوران کودکی یا نوجوانی به دندانپزشک مراجعه کردهاند، احتمالاً تجربه پر کردن دندان با آمالگام را داشتهاند.
با وجود اینکه امروزه مواد ترمیم کننده زیباتری مانند کامپوزیت جایگزین آمالگام شدهاند؛ اما این ماده همچنان در برخی از درمانها به دلیل استحکام و طول عمر بالا کاربرد دارد. آمالگام در برابر فشار جویدن مقاومت زیادی دارد و در دندانهای خلفی که تحت فشار بیشتری هستند، عملکرد قابلقبولی ارائه میدهد. این ویژگیها باعث شده استفاده از آمالگام در دندانپزشکی مدرن همچنان جایگاه خاصی داشته باشد.
در این سری از مقالات دندانپزشکی شبانه روزی تاج قصد داریم در خصوص چیستی، ترکیبات، کاربردها، مزایا، معایب و تفاوتهای آمالگام با دیگر مواد پرکننده دندان صحبت کنیم. مانند همیشه مهمان مقاله ما باشید تا در خصوص این موضوع جذاب بیشتر بدانید.
آمالگام چیست و چه ترکیباتی دارد؟
آمالگام دندان یکی از پرکاربردترین مواد پرکننده برای ترمیم دندان آسیب دیده است که از ترکیب چندین فلز ساخته شده است. آمالگام شامل ترکیبی از جیوه به عنوان عنصر پایه با فلزاتی مانند نقره، مس و قلع است. ترکیب جیوه، نقره و مس باعث میشود آمالگام، استحکام بالایی در برابر فشارهای حاصل از جویدن داشته باشد.
آمالگام از گذشته با نام پرکننده سیاه دندان شناخته میشده است؛ زیرا پس از استفاده در دندان، رنگی تیره مایل به نقرهای دارد. برخلاف ونیر کامپوزیت دندان که برای زیبایی و اصلاح طرح لبخند به کار میرود، آمالگام بیشتر برای پر کردن دندانهای خلفی استفاده میشود. ویژگی بارز آمالگام دندان، طول عمر بالا و دوام زیاد در برابر فشار است. با این حال ظاهر تیره و غیرطبیعی آن باعث شده در ترمیمهای زیبایی دندان محبوبیت چندانی نداشته باشد.
کاربرد آمالگام در دندانپزشکی؛ از گذشته تا امروز
آمالگام دندان برای چندین دهه، انتخاب اول دندانپزشکان برای ترمیم پوسیدگیهای دندانهای خلفی بوده است. با توجه به مقاومت بالا و عملکرد موفقیت آمیز در درازمدت، همچنان در برخی مراکز درمانی از آمالگام استفاده میشود. در کلینیک دندانپزشکی اطفال، آمالگام برای ترمیم دندانهای شیری آسیب دیده بهکار میرود. عمر آمالگام در شرایط مناسب حتی به بیش از ۱۵ سال میرسد.
مهمترین کاربردهای آمالگام در دندانپزشکی شامل موارد زیر است:
- پر کردن دندانهای عقبی با پوسیدگیهای عمیق
- درمان فوری و اقتصادی برای بیماران با بودجه محدود
- ترمیم دندانهای شیری در کودکان
نکته: علی رغم پیشرفت تجهیزات و وجود مواد همرنگ دندان، آمالگام همچنان برای مواردی که نیاز به دوام بالا وجود داشته باشد، انتخاب مناسبی است.
ویژگیهای فیزیکی آمالگام؛ بررسی مقاومت، دوام و واکنشها
ترکیبات فلزی آمالگام باعث شده تا این ماده ویژگیهای فیزیکی خاصی داشته باشد. آمالگام پس از ورود به حفره دندان به سرعت سخت میشود. به همین دلیل مقاومت بالایی در برابر فشارهای ناشی از جویدن دارد. همچنین خاصیت ضدباکتری آمالگام، مانع از پوسیدگی مجدد در اطراف محل ترمیم میشود.
|
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آمالگام |
|
| ویژگی |
توضیح |
| مقاومت فشاری بالا | مناسب برای دندانهای عقبی که تحت فشار زیادی قرار دارند |
| دوام طولانی | عمر مفید آمالگام تا ۱۵ سال یا بیشتر |
| خاصیت ضدباکتری | فلزات موجود در ترکیب باعث مهار رشد باکتریها میشوند |
| سخت شدن سریع | قابلیت سفت شدن در مدت زمان کوتاه پس از پر کردن |
| واکنش حرارتی | امکان انقباض و انبساط در برابر حرارت، که گاهی باعث حساسیت میشود |
استفاده از آمالگام برای ترمیمهای دندان های عقبی که به استحکام بالا نیاز دارند، انتخابی مؤثر است؛ اما به دلیل رنگ تیره برای ترمیم دندانهای جلو توصیه نمیشود.
مزایا و معایب آمالگام؛ استحکام بالا، رنگ تیره
آمالگام سالها است که به عنوان یک مادهای مقاوم و مقرون به صرفه برای دندانپزشکی ترمیمی استفاده میشود. اگرچه ظاهر فلزی و رنگ تیره آن از نظر زیبایی محدودیتهایی دارد؛ اما مجموعه مزایای قابل توجه آن باعث شده همچنان در بسیاری از کشورها کاربرد داشته باشد.
|
مزایا و مضرات آمالگام |
|
| مزایا |
معایب |
| دوام بالا | ظاهر فلزی و رنگ سیاه |
| استحکام زیاد | حساسیت به سرما و گرما |
| هزینه کمتر نسبت به کامپوزیت | نگرانیها درباره جیوه موجود در ترکیب |
| اجرای سریع و راحت | نیاز به تراش بیشتر از دندان |
نکته: در مواردی که به دلیل صرفه اقتصادی و اهمیت اندک استحکام ماده ترمیم کننده، امکان پر کردن دندان با مواد سفید وجود ندارد؛ ترمیم دندان با آمالگام بهترین گزینه است.
انواع آمالگام؛ کدام نوع برای ترمیم دندان مناسبتر است؟
انواع آمالگام از نظر درصد ترکیبات فلزی، سرعت سخت شدن و نوع پودر مورد استفاده به چند نوع تقسیم میشوند. شناخت این تفاوتها برای دندانپزشکان جهت انتخاب ماده مناسب برای ترمیم دندانهای خلفی و جلویی اهمیت دارد.
|
انواع آمالگام |
|
| نوع آمالگام |
ویژگی |
| آمالگام با ذرات کروی | سرعت سفت شدن بالا، زمان کار کمتر |
| آمالگام با ذرات برنده | کنترل بهتر حین شکل دادن، دوام بیشتر |
| آمالگام با ترکیب دو نوع ذره | ترکیب مزایای هر دو نوع بالا، کاربرد گستردهتر |
برخلاف باور عمومی لازم است که اشاره شود آمالگام سفید وجود ندارد. این اصطلاح اشتباهاً برای کامپوزیتهای همرنگ دندان به کار میرود. تفاوت آمالگام سفید و سیاه در واقع همان تفاوت بین کامپوزیت و آمالگام است.
مقایسه آمالگام با کامپوزیت؛ تفاوت در زیبایی، ماندگاری و هزینه
آمالگام یا کامپوزیت؟ این سوالی است که باید بر اساس میزان آسیب دیدگی دندان، بودجه و نظر پزشک پاسخ داده شود. هر دو ماده برای پر کردن دندان استفاده میشوند؛ اما تفاوتهای زیادی دارند. یکی از عوامل مؤثر در این انتخاب، تفاوت قیمت آمالگام و کامپوزیت است. در ادامه به سایر تفاوتهای آمالگام و کامپوزیت اشاره میکنیم.
|
مقایسه آمالگام با کامپوزیت |
||
| ویژگی | آمالگام |
کامپوزیت |
| رنگ | تیره و فلزی | همرنگ دندان |
| مقاومت | بسیار بالا | متوسط تا بالا |
| زیبایی | پایین | بسیار بالا |
| هزینه | کمتر | بیشتر |
| حساسیت حرارتی | بیشتر | کمتر |
| طول عمر | بالاتر | کمتر |
| سرعت اجرا | بیشتر | زمان بر |
نکته: برای پاسخ به سوال پر کردن دندان با مواد سفید بهتره یا سیاه؟ باید به نوع دندان توجه کرد آمالگام برای ترمیم دندانهای پشتی که در زیبایی ظاهری لبخن تاثیری ندارند، انتخاب مناسبی است. در حالی که برای ترمیم دندانهای جلو که در ظاهر لبخند تاثیر دارند، کامپوزیت ترجیح داده میشود.
آیا آمالگام خطرناک است؟
وجود جیوه در ترکیب آمالگام همیشه نگرانیهایی در میان بیماران ایجاد کرده است. اما واقعیت این است که آمالگام دندان از نظر علمی ایمن شناخته شده و در اغلب کشورهای دنیا مجوز استفاده دارد. سازمانهای معتبر مانند ADA (انجمن دندانپزشکی آمریکا) و WHO سلامت آن را تایید کردهاند.
مقدار جیوهای که در طول زمان از آمالگام آزاد میشود بسیار ناچیز بوده و در حدی نیست که به سلامت عمومی آسیب وارد کند. این مقدار حتی از میزان جیوهای که در مصرف ماهی یا محیط زیست جذب میشود کمتر است.
یافته علمی جدید: طبق مطالعهای در Journal of Dental Research در سال 2023، میزان جیوه دفع شده از آمالگام کمتر از ۱ میکروگرم در روز است که پایینتر از حد مجاز تعیین شده توسط سازمان بهداشت جهانی است.
نکات مراقبتی پس از پر کردن دندان با آمالگام؛ توصیههای لازم برای حفظ سلامت دندان
پس از پر کردن دندان با آمالگام، رعایت برخی نکات میتواند عمر ترمیم را افزایش داده و از بروز درد یا حساسیت جلوگیری کند. اگرچه آمالگام در مقایسه با سایر مواد ترمیم کننده مقاومت بیشتری دارد؛ اما بیتوجهی به مراقبتهای پس از درمان ممکن است باعث شکستگی یا نشت ماده پرکننده شود.
نکات مراقبتی مهم پس از پر کردن دندان با آمالگام شامل موارد زیر است:
- تا ۲۴ ساعت پس از درمان، از جویدن غذا روی دندان پرشده خودداری شود
- استفاده از دهان شویه ضدباکتری جهت جلوگیری از تجمع میکروبها
- مسواک زدن صحیح و استفاده منظم از نخ دندان
- معاینه دورهای دندانپزشکی برای بررسی سلامت ترمیم
- اجتناب از خوردن غذاهای بسیار داغ یا بسیار سرد در روزهای اول
نکته: مراقبت مناسب، عمر مفید آمالگام را به حداکثر رسانده و از ایجاد ترک یا پوسیدگی مجدد جلوگیری میکند.
تجربه بی نظیر از درمان در کلینیک دندانپزشکی تاج
انتخاب ماده پرکردن دندان، تصمیمی تخصصی است. در کلینیک دندانپزشکی تاج، دندانپزشکان با تجربه و متخصص با بررسی دقیق شرایط دهان و نیاز بیماران، بهترین گزینه بین آمالگام و کامپوزیت را انتخاب میکنند. مشاوره با متخصص برای هر بیمار به صورت فردی انجام میشود.
خدمات ترمیمی در کلینیک تاج با انواع مواد ترمیمی دندان مانند: آمالگام و کامپوزیت انجام میشود. این مرکز با استفاده از تجهیزات مدرن و مواد باکیفیت، خدماتی متمایز به بیماران ارائه میدهد. تمامی مراحل ترمیم توسط تیم مجرب و تحت نظر پزشکان متخصص انجام میشود.
برای کودکانی که نیاز به پرکردن دندان شیری دارند، دندانپزشکان متخصص اطفال در کلینیک تاج با درنظر گرفتن ساختار خاص دندانهای شیری، بهترین تصمیم را میگیرند. کلینیک تاج به صورت شبانهروزی فعال بوده و در موارد اورژانسی مانند افتادن یا شکستن پرکردگی، آماده درمان سریع بیماران است.
آدرس کلینیک تاج: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش ( چهار راه ایرانپارس) طبقه فوقانی بانک سپه
آدرس اینستاگرام تاج: https://instagram.com/dentaj_clinic
کلام آخر؛ آمالگام، بهترین انتخاب برای داشتن دندانهای محکم
آمالگام دندان یکی از قدیمیترین مواد ترمیمی در دندانپزشکی بوده که ترکیبی از فلزات مختلف از جمله جیوه، نقره، قلع و مس دارد. استفاده از این ماده به دلیل استحکام بالا، دوام طولانی و مقرون به صرفه بودن آمالگام، سالها در درمان پوسیدگیهای دندانی رایج بوده است.
با این حال ظاهر تیره، احتمال تغییر رنگ دندان، و نگرانیهایی درباره وجود جیوه باعث کاهش محبوبیت آن در سالهای اخیر شده است. با توجه به مجموعه ویژگیهای مثبت و منفی آمالگام، انتخاب این ماده باید براساس محل دندان، میزان فشار جویدن و نظر دندانپزشک انجام گیرد.
سوالات متداول درباره آمالگام
1-آیا آمالگام حاوی جیوه برای سلامتی خطرناک است؟
خیر؛ آمالگام حاوی مقدار مشخصی جیوه است. این میزان تحت کنترل و مطابق با استانداردهای ایمنی جهانی قرار است.
2. طول عمر ترمیم با آمالگام چقدر است؟
ترمیمهای آمالگام معمولاً بین 10 تا 15 سال یا بیشتر دوام دارند. البته رعایت بهداشت دهان و نوع دندان تحت درمان بر ماندگاری آن تأثیر دارد.
3. آیا آمالگام باعث سیاه شدن دندان میشود؟
بله؛ یکی از معایب آمالگام تغییر رنگ دندان و تیره شدن مینای اطراف آن به مرور زمان است. این تغییر رنگ به دلیل واکنش فلزات با مواد درون دهان اتفاق میافتد.
4. آمالگام برای ترمیم چه دندانهایی مناسب است؟
آمالگام برای درمان پوسیدگی دندانهای خلفی و تحت فشار زیاد کاربرد بسیار زیادی دارد.
5. در چه شرایطی استفاده از آمالگام توصیه نمیشود؟
استفاده از آمالگام برای کودکان زیر 6 سال، زنان باردار، افراد دارای بیماری کلیوی یا حساسیت به جیوه توصیه نمیشود.
