طرز صحیح جویدن غذا نقش بسیار مهمی در سلامت کلی بدن دارد. بسیاری از افراد بدون توجه به سرعت یا نحوه جویدن، وعده‌های غذایی خود را مصرف می‌کنند. این بی‌توجهی در طولانی مدت باعث ایجاد مشکلات گوارشی، اضافه وزن و حتی اختلال در عملکرد مغز می‌شود.
جویدن مناسب، باعث آغاز فرایند گوارش از همان لحظه ورود غذا به دهان شده و شرایط لازم برای هضم بهتر فراهم می‌سازد. آنزیم‌های بزاقی پس از جویدن کامل غذا بهتر عملکرد بهتری دارند. به همین دلیل برای هضم غذا فشار کمتری به معده و روده وارد می‌شود.
علاوه بر سلامت گوارش، طرز صحیح جویدن غذا در کنترل اشتها، تنظیم وزن بدن، جلوگیری از پرخوری و حتی تمرکز ذهنی نیز تأثیر مستقیم دارد. در این سری از مقالات کلینیک تاج دندانپزشکی شبانه روزی غرب تهران قصد داریم در خصوص اصول صحیح جویدن غذا، مزایای آن، عوارض بی‌توجهی به این مسئله و روش‌های موثر برای بهبود عادت جویدن صحبت کنیم. مانند همیشه مهمان مقاله ما باشید تا در خصوص این موضوع جذاب بیشتر بدانید.
اهمیت جویدن غذا در سلامت بدن؛ چرا باید درست بجویم؟
جویدن غذا اولین مرحله از فرآیند گوارش بوده و نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می‌کند. بسیاری از افراد بدون توجه به نحوه جویدن، غذا را با عجله می‌بلعند. این رفتار در طولانی مدت زمینه‌ساز بروز عوارض و مشکلات گوارشی می‌شود. ماهیچه‌ای در دهان که به جویدن غذا کمک می‌کند، عضله ماستر نام دارد و قدرت فشاری بالایی دارد.
فک پایین بخشی از دهان است که وظیفه جویدن غذا را بر عهده دارد. در فرآیند جویدن، فک پایین با کمک عضلات دهان و دندان‌ها، مواد غذایی را به ذرات ریز تبدیل می‌کند. خرد شدن کامل غذا موجب ترشح مناسب بزاق شده و شرایط مناسب برای هضم بهتر غذا در معده را فراهم می‌سازد.
خوب جویدن غذا به هضم سریع و مؤثر آن کمک می‌کند. جویدن مناسب غذا، باعث کاهش فشار وارده بر معده شده و احتمال ترش کردن یا بازگشت اسید معده را کاهش می‌دهد. افرادی که غذا را کامل و درست می‌جوند، به دلیل هضم موثرتر غذا و شرایط مناسب اندام‌های داخلی، احساس بهتری در طول روز دارند.
آیا فرایند گوارش از دهان آغاز می‌شود؟ نقش بزاق و دندان‌ها
بله؛ فرآیند گوارش از لحظه ورود غذا به دهان آغاز می‌شود. در این مرحله، دندان‌ها غذا را خرد کرده و بزاق با آنزیم‌های خاص، تجزیه ابتدایی نشاسته غذا را آغاز می‌کند. وضعیت مناسب دندان و فک به جویدن مناسب غذا کمک می‌کند. بنابراین اصلاح فک و ترمیم آسیب‌های دندان، نقش کلیدی در عملکرد سیستم گوارش دارد.
بزاق دهان حاوی آنزیم آمیلاز است. این آنزیم از طریق خرد کردن ترکیبات حاوی کربوهیدرات‌ها، از تجمع این ماده در بدن و افزایش وزن جلوگیری می‌کند. اگر جویدن به درستی انجام نشود، فرآیند گوارش دچار اختلال شده و جذب مواد مغذی کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر در نظر گرفتن عوارض زیاد جویدن غذا در پیروی از سبک زندگی سالم تاثیر زیادی دارد؛ زیرا در صورت جویدن زیاد غذا، آنزیم‌های بزاقی پیش از ورود غذا به معده فعالیت بیش از حد خواهند داشت و موجب تحریک مخاط دهان و خستگی عضلات فک می‌شود. بنابراین رعایت تعادل در میزان جویدن کلید عملکرد موثر سیستم گوارشی است.
ارتباط جویدن صحیح با کنترل وزن؛ کاهش پرخوری و اشتهای کاذب
یکی از سوالات متداول بسیاری از افراد این است که آیا زیاد جویدن غذا باعث لاغری می‌شود؟ پاسخ این سوال در پژوهش‌های متعددی بررسی شده است. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که برای جویدن غذا وقت کافی می‌گذارند، میزان کالری کمتری در هر وعده دریافت می‌کنند.
تحقیقات منتشر شده در مجله Clinical Nutrition در سال 2023 نشان داده است که جویدن آهسته غذا باعث ترشح بیشتر هورمون‌های سیری GLP-1 و PYY می‌شود. این هورمون‌ها نقش مؤثری در کاهش اشتهای کاذب دارند و مدت زمان سیری را نیز افزایش می‌دهند.
بر اساس نتایج این مطالعه، شرکت‌کنندگانی که هر لقمه غذا را بیش از 25 بار می‌جویدند، در مقایسه با گروه کنترل، مصرف کالری کمتری در وعده غذایی داشتند. قبل از آموزش و بیان اهمیت جویدن صحیح غذا به کودک باید در نظر داشته باشید که برای جویدن موثر غذا کودک شما باید دندان‌های سالمی داشته باشد. بنابراین در صورت مشاهده پوسیدگی دندان کودکان برای درمان سریع آن در کلینیک‌های تخصصی اقدام فرمایید.
تأثیر طرز صحیح جویدن غذا در جذب مواد مغذی؛ کلید تغذیه مؤثر
جذب ویتامین‌ها و مواد مغذی به کیفیت خرد شدن غذا و ترکیب آن با بزاق بستگی دارد. زمانی‌که غذا به درستی جویده می‌شود، سطح تماس بیشتری با آنزیم‌ها داشته و بدن راحت‌تر مواد مغذی را از آن استخراج می‌کند. این موضوع برای جذب مواد معدنی مانند: آهن، روی و کلسیم اهمیت دارد.
جویدن کامل غذا باعث فعال شدن آنزیم‌های گوارشی معده و روده می‌شود. این آنزیم‌ها نقش اساسی در تجزیه پروتئین‌ها و چربی‌ها دارند. علاوه بر موارد گفته شده برای جلوگیری از پوسیدگی دندان نیز باید به نحوه جویدن غذا توجه داشته باشید؛ زیرا با جویدن صحیح غذا، تماس بزاق با سطح دندان بیشتر شده و PH دهان متعادل باقی می‌ماند.
یکی از نکات مهم در خصوص جویدن صحیح غذا، پرهیز از یک طرفه جویدن غذا است. این عادت موجب تحلیل عضلات فک در یک سمت و تقویت عضلات بیش از حد سمت مقابل می‌شود. در بلند مدت، ناهماهنگی عضلانی در جویدن غذا به مشکلات مفصلی، درد صورت و حتی تغییر فرم صورت منجر می‌شود.
عوارض جویدن سریع یا ناقص غذا؛ از نفخ تا سوء هاضمه
جویدن سریع غذا باعث می‌شود تکه‌های درشت غذا وارد معده شوند. این ذرات درشت، فرآیند هضم غذا را دشوار کرده و موجب تجمع گاز، سنگینی معده و ناراحتی‌های گوارشی می‌شوند. علاوه بر این جویدن ناقص غذا، موجب فعالیت بیش از حد معده و روده شده و به مرور زمان عملکرد آن‌ها را دچار مشکل می‌کند.
در ادامه به عوارض جویدن سریع یا ناقص غذا اشاره می‌کنیم:
- نفخ معده: ورود هوای زیاد و تکه‌های درشت غذا، باعث ایجاد گاز و فشار به دیواره معده می‌شود.
- سوء هاضمه: فرآیند ناقص جویدن، تجزیه شیمیایی غذا را دچار اختلال کرده و جذب مواد مغذی را کاهش می‌دهد.
- ریفلاکس معده: جویدن ناقص، فشار بیشتری بر اسفنکتر معده وارد کرده و احتمال بازگشت اسید معده را به سمت دهان بالا می‌برد.
- پوسیدگی دندان‌ها: غذاهای جویده نشده بین دندان‌ها گیر کرده و باعث پوسیدگی دندان عقل و سایر دندان‌ها می‌شوند.
نکته: مهم‌ترین علت سریع غذا خوردن، معمولاً اضطراب یا بی‌حوصلگی هنگام غذا خوردن است. جالب است که بدانید علاوه بر عوارض گوارشی، در بحث زیبایی فرم صورت، سریع غذا خوردن مهم‌ترین علت بزرگ شدن یک طرف صورت است. جویدن یک طرفه، سریع و ناهماهنگ غذا، به مرور باعث عدم تقارن عضلات فک می‌شود.
تمرین‌هایی برای اصلاح عادت جویدن؛ قدم به قدم آگاهی برای سلامت بدن
اصلاح عادت‌های غذایی از جمله نحوه جویدن، نیاز به تمرین آگاهانه و تکرار روزانه دارد. بسیاری از افراد بدون آن‌که متوجه باشند، از یک طرف دهان بیشتر استفاده می‌کنند یا غذا را سریع می‌بلعند. اصلاح این عادت‌ها به عملکرد بهتر فک و دهان کمک می‌کند. در ادامه برای راهنمایی بیشتر شما به موثرترین تمرین‌ها برای اصلاح عادت جویدن پیشنهاد می‌کنیم.
|
تمرین |
توضیح |
| جویدن آگاهانه | هر لقمه را حداقل 20 تا 30 بار بجوید و سرعت خوردن را کاهش دهید. |
| آینه درمانی | هنگام غذا خوردن جلوی آینه بنشینید و هر دو طرف فک را به صورت متعادل حرکت دهید. |
| تمرین تعادل فک | آدامس را هر بار در طرف مخالف بجوید تا عضلات فک دو طرف تقویت شوند. |
یکی از مهم‌ترین عوارض غذا خوردن با یک طرف دهان، رشد نامتقارن عضلات صورت است. بنابراین در پاسخ به سوال چرا یک طرف صورتم لاغرتره؟ باید به بی توجهی در خصوص جویدن صحیح غذا اشاره کرد.
درخشش دندان و لبخند با کلینیک دندان پزشکی تاج
کلینیک دندانپزشکی تاج با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن، متخصصان مجرب و محیطی کاملاً استریل، انواع خدمات درمانی، زیبایی و ترمیمی دندان را ارائه می‌دهد. این مجموعه با ارائه مشاوره تخصصی و روش‌های نوین، برای سلامت دهان و دندان و در نهایت افزایش کیفیت زندگی مراجعین کمک می‌کند.
یکی از مهم‌ترین خدمات این کلینیک، اصلاح نحوه جویدن از طریق درمان پوسیدگی، ترمیم دندان‌های آسیب دیده و اصلاح فرم فک است. همچنین در این مرکز، برنامه غذایی اختصاصی و راهنمایی در زمینه نحوه مصرف غذا برای ارتقاء سلامت گوارش و عملکرد جویدن ارائه می‌شود.
آدرس کلینیک تاج: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش ( چهار راه ایرانپارس) طبقه فوقانی بانک سپه
آدرس اینستاگرام تاج: https://instagram.com/dentaj_clinic
توصیه‌های نهایی برای سلامت بدن با هضم بهتر غذا
جویدن صحیح غذا نه‌تنها به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند، بلکه در کنترل وزن و تناسب اندام نیز نقش دارد. توجه به این موضوع ساده، می‌تواند از ابتلا به بسیاری بیماری‌های گوارشی جلوگیری کرده و میزان دریافت مواد مغذی را افزایش دهد.
مطالعه‌ای جدید در ژورنال Appetite در سال 2024 نشان داده است که جویدن طولانی غذا باعث افزایش فعالیت مغز در نواحی مرتبط با تصمیم‌گیری می‌شود. این یافته نشان می‌دهد که جویدن آهسته می‌تواند توان ذهنی افراد در انتخاب‌های غذایی را تقویت کند.
سوالات متداول
1-آیا جویدن بیشتر بر سلامت پوست تأثیر دارد؟
بله، جویدن درست غذا گردش خون صورت را افزایش داده و در حفظ بافت عضلانی صورت و شادابی پوست نقش دارد.
2-آیا جویدن صحیح می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند؟
بله، تحریک ترشح بزاق در اثر جویدن صحیح باعث تنظیم PH دهان و کاهش رشد باکتری‌های مضر می‌شود.
3-آیا نحوه جویدن بر تنفس تأثیر دارد؟
بله، جویدن نادرست به علت بسته نشدن کامل دهان، منجر به تنفس دهانی و خشکی دهان خواهد شد.
4-آیا جویدن صحیح به خواب راحت‌تر کمک می‌کند؟
بله، هضم مناسب غذا در اثر جویدن کامل باعث کاهش رفلاکس شبانه و ایجاد آرامش گوارشی پیش از خواب می‌شود.
5-آیا جویدن طولانی باعث کاهش ترشح انسولین می‌شود؟
بله، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کاهش سرعت غذا خوردن سطح انسولین بعد از غذا را متعادل نگه می‌دارد.
